Historia powstania Mikrusa

Był rok 1956 - okres, który przejdzie do historii pod nazwą "październikowego" okres odradzania politycznego i gospodarczego, okres odradzania myśli twórczej w każdej dziedzinie a szczególnie techniki, a co ważniejsze realizacji tej myśli. Dla "uganiającego" się już obecnie po szosach Polski MIKRUSA w kilkuset egzemplarzach był to okres jego "narodzin".
Po przetransponowaniu okresu "październikowego" na lokalne warunki Mielca i Rzeszowa, a ściślej mówiąc tereny Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego w tych miastach, potrzeba powstania - zrodzenia się MIKRUSA wynikła z lansowanej wtedy zasady utworzenia w obu Zakładach produkcji wieloasortymentowej. Nie miejsce tu i czas, aby podawać cały szereg innych uzasadnień i korzyści wynikających z przyjęcia do produkcji w Mielcu i Rzeszowie mikrosamochodu, jedno jest jednak pewne, iż w owym okresie przyjęcie do realizacji myśli konstrukcyjnej mikrosamochodu było jak najbardziej uzasadnione w sytuacji ogólnokrajowej zarówno gospodarczo jak i politycznie.

W takiej sytuacji zakłady WSK Mielec i Rzeszów przystąpiły do opracowania założeń konstrukcyjnych samochodu i jego zaprojektowania. Zaczęło się od wyboru typu samochodu. Kierunek rozwoju mikromotoryzacji szczególnie w krajach zachodnich był znany. Kilka mikrosamochodów sprowadzono do kraju. Trochę ich obserwacja eksploatacyjna, trochę pochlebna opinia społeczeństwa i chociaż skromne, lecz zbytnio nieściągające opinie fachowców były podstawą podjęcia decyzji, która brzmiała: "Zaczynamy produkcję mikrosamochodów pod nazwą MIKRUS typ MR-300" z tym, że silnik projektuje i produkuje WSK Rzeszów, zaś pozostałe podzespoły z uwzględnieniem kooperacji części i zespołów elektrycznych oraz całkowity montaż przeprowadzać będzie WSK Mielec.
Dodatkowym argumentem do podjęcia takiej decyzji była głęboka analiza produkowanych w tym okresie i dalszej perspektywie pojazdów mechanicznych w Polsce pod kątem niezakłócania zbytu każdego z nich. Należało się poważnie liczyć z konkurencją FSO - Syreny, której uruchomienie w tym okresie trwało już czwarty rok i lada rok należało się spodziewać taśmowej produkcji. Dopuszczono tylko jedną możliwość konkurencyjną pod względem klasy pojazdu z samochodem SMYK, projektowanym w tym czasie przez Biuro Konstrukcyjne Przemysłu Motoryzacyjnego.

Samo projektowanie samochodu MIKRUS i wykonanie dokumentacji prototypowej zajęło naprawdę mało czasu. Skromne grupy konstrukcyjne obu Zakładów nie licząc więcej jak po piętnastu konstruktorów ukończyły konstrukcję silnika i podwozia do końca lutego 1957 r. rozpoczynając swą pracę, z końcem grudnia 1956 r. W następnej fazie prac konstrukcyjnych Biuro Konstrukcyjne opracowało konstrukcję podwozia tegoż samochodu.
Przy opracowaniu nadwozia zastosowano metodę lotniczą opartą na szablonach w odróżnieniu od metod stosowanych w przemyśle samochodowym, co przyczyniło się szczególnie do wyeliminowania konieczności wykonania master-modeli, jak wiadomo bardzo pracochłonnych.
Między innymi zastosowanie uproszczonego sposobu wykonania nadwozia zadecydowało o tym, że już na Święto Odrodzenia tj. 22 lipca, 1957 r. były gotowe trzy samochody prototypowe w tym dwa MIKRUSY i jedna MEDUZA. Należy od razu wyjaśnić, iż Meduza od MIKRUSA różniła się kształtem nadwozia zaprojektowanym przez pracownika Zakładu WSK - nie z Biura Konstrukcyjnego dla stworzenia jak gdyby innego modelu. W późniejszym jednak czasie podjęto decyzję, iż samochód seryjny będzie miał nadwozie projektowane przez przyzakładowe Biuro Konstrukcyjne, to jest takie, jakie miał prototyp nazwany MIKRUS.
W trakcie wykonywania prototypów i bezpośrednio po ich realizacji w okresie do września 1957 r. dokumentacja konstrukcyjna została skorygowana dla wykonania serii próbnej w ilości 17-tu sztuk przeznaczonej dla prób eksploatacyjnych. Po wykonaniu tej serii do końca roku 1957 i wyciągnięciu wniosków z doświadczeń eksploatacyjnych na przestrzeni I-go półrocza 1958 roku, konstrukcja MIKRUSA była stopniowo ulepszana, przy czym zmiany były wprowadzane w miarę postępu rozwijającej się produkcji. W pierwszym półroczu 1958 r. została wyprodukowana seria informacyjna w ilości 100 sztuk, którą zgodnie z zarządzeniem MPC rozsprzedana indywidualnym nabywcom, których obowiązkiem było składanie sprawozdań z eksploatacji, stanowiących dodatkowy materiał informacyjny o zachowaniu się pojazdu w różnych warunkach drogowych. Niezależnie od otrzymywanego materiału z badań własnych przeprowadzanych przez własną sekcję prób i badań szczegółowych, próbom poddano prototypy w Instytucie Transportu Samochodowego.
W okresie dwóch minionych lat, licząc od momentu przystąpienia do jego projektowania, MIKRUS przechodził różne koleje losu. Planowane ilości jego produkcji nie zawsze byty realizowane w terminach. Nie wolno nam jednak zapomnieć, że dla MIKRUSA podobnie jak dla każdego samochodu dotychczas produkowanego w Polsce, okres uruchomienia produkcji był bardzo ciężki. Na początku MIKRUS był zaopatrywany w prądo-rozrusznik, regulator napięcia i gaźniki zagraniczne. Stopniowo wprowadzono wyposażenie krajowe. Każdy jednak, kto cokolwiek zna się na naszym przemyśle motoryzacyjnym zdaje sobie sprawę z napotykanych trudności przy uruchamianiu w/w produkcji podobnych zespołów w naszych krajowych zakładach. Pomijając już ogrom pracy, która musiała być wykonana przy zmianach wprowadzających nowe zespoły, to z reguły dostawy tych zespołów były opóźnione. Między innymi właśnie plan produkcyjny roku 1958 nie został zrealizowany ze względu na brak silników, a te nie mogły być zmontowane ze względu na brak prądo-rozruszników.

Obecnie MIKRUS pod tym względem już okrzepł i planowa jego produkcja uzależniona jest coraz bardziej od stopniowego nasycania procesów technologicznych właściwym oprzyrządowaniem.
Załoga Zakładu natomiast w obecnym okresie dyskusji nad tezami planu siedmioletniego skrupulatnie przygotowuje wnioski odnośnie zabezpieczenia wykonania docelowo 10.000 samochodów MIKRUS rocznie począwszy od drugiej siedmiolatki.

inż. Stanisław Duszkiewicz
Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego Mielec

Prototyp pierwszego polskiego mikrosamochodu MIKRUS MR-300:

Prototypy MIKRUSA i MEDUZY (nie zatwierdzonej do produkcji) w czasie ich prezentacji:

Tak wygląda z tyłu prototyp MEDUZY:

Inne artykuły o Mikrusie :