ILE KOSZTUJE EKSPLOATACJA SAMOCHODU?
Pomogliśmy czytelnikom zorientować się w cechach technicznych, znajdujących się obecnie na rynku samochodów (Motor 51-52/58) nie poruszając jednakże zagadnienia kosztów eksploatacyjnych, związanych z użytkowaniem danego pojazdu. Ponieważ każdego posiadacza czy też potencjalnego nabywcę samochodu interesuje koszt utrzymania wozu, spróbujmy przeprowadzić analizę jego wielkości.
CO ZAWIERA TABELA?
W pierwszej części (poz. 1-6) podano niektóre główne dane techniczne, przeciętne eksploatacyjne zużycie paliwa oraz obowiązującą cenę państwową danego samochodu. Wielkość eksploatacyjnego zużycia paliwa przyjęto jako średnią z przeprowadzanych własnych pomiarów oraz szeregu liczb uzyskanych od użytkowników. W drugiej części tabeli (poz. 7-13) zestawiono koszty stale, które musi ponosić posiadacz pojazdu bez względu na ilość przejeżdżanych w roku kilometrów. Dla uproszczenia koszty te w każdej pozycji zaokrąglano do pełnych dziesiątków zł. Ponieważ koszty garażu są bardzo różne (od stukilkudziesięciu do paruset zł. Zależnie czy garaż opłacany jest wg obowiązujących stawek państwowych czy też wg prywatnej umowy) przyjęto umownie miesięczny koszt garażowania dla mikrosamochodu w wysokości 150 zł, dla normalnego samochodu o średnich wymiarach 200 zł, i dla dużego samochodu 230 zł.
Koszty związane bezpośrednio z przejechaniem 1 km zestawiono w trzeciej części tabeli (poz. 14-19). Obejmują one koszty paliwa nabywanego w cenie 4,80 zł za litr oraz koszty olejów i smarów zużywanych w ilościach i gatunkach przewidywanych przez wytwórnię samochodu. Oczywiście ceny olejów i smarów liczone są wg obowiązującego cennika państwowego. Koszty ogumienia przyjmowano także zgodnie z aktualnymi cenami państwowymi, zakładając następujące przebiegi opon do zużycia: dla opon mikrosamochodu Mikrus – 20 tys. km., dla opon samochodu Fiat 800 Multipla – 30 tys. km. i dla wszystkich pozostałych samochodów – 35 tys. km.
Koszty napraw obliczono na podstawie danych statystycznych rodzajów i częstotliwości napraw dla poszczególnych typów pojazdów. Ilość i rodzaj czynności obsługowych przyjmowano według instrukcji obsługi pojazdu. Przy kosztach napraw i obsług opierano się na cenach płaconych za typowe naprawy lub czynności obsługowe w państwowych i prywatnych warsztatach i stacjach obsługi. Przyjęto przy tym jako założenie, że użytkownik pojazdu nie wykonuje sam żadnych czynności, nawet najprostszych jak np. mycie samochodu. Pozycja „inne” zawiera ujęte w przybliżeniu wszelkie drobne dodatkowe koszty związane z samochodem jak np. opłacanie parkingów, składki klubowe, koszty tryptyków itp.
W dwu następnych częściach tabeli (poz. 20-27) zestawiono koszty bezpośrednie eksploatacji samochodu, wyliczone z pozycji zawartych w pierwszych trzech częściach tabeli. Obejmują one wszystkie koszty z wyjątkiem amortyzacji samochodu. Koszt amortyzacji odniesiony do 1 km przebiegu podano w pozycji 28 tabeli. Obliczono go przyjmując jako okres amortyzacji (aż do kasacji wozu) dla mikrosamochodu Mikrus – przebieg 120 tys. km., dla samochodów małolitrażowych – przebieg 180 tys. km., dla samochodów średniolitrażowych – przebieg 250 tys. km i dla samochodów dużych – przebieg 300 tys. km. Ponadto, przyjęto, że po wycofaniu z eksploatacji wartość mikrosamochodu Mikrus wynosić będzie jeszcze 8 tys. zł., samochodu małolitrażowego – 10 tys. zł., samochodu średniolitrażowego – 12 tys. zł i samochodu dużego 15 tys. zł.
W ostatniej części tabeli (poz. 29- 32) zestawiono całkowite koszty eksploatacyjne odniesione do jednego km przebiegu, łącznie z kosztami amortyzacji. Te wielkości są dla użytkowników najbardziej istotne. Przyjęcie wyżej opisanych założeń umożliwiło opracowanie i zestawienie porównawcze tabeli kosztów eksploatacji różnego rodzaju samochodów. Oczywiście koszty te nie zawsze będą całkowicie zgodne z rzeczywistymi kosztami każdego z użytkowników, ponieważ nie każdy będzie trzymał się ściśle założeń analogicznych jak przyjęte w niniejszym artykule. Jednakże przyjęcie jednolitych, przeciętnych założeń jest warunkiem niezbędnym porównywalności kosztów dla różnych samochodów.
JAK OSZCZĘDZAĆ?
Patrząc na ostatnie pozycje tabeli widać, że ogólny koszt przejechania jednego kilometra samochodem, kształtuje się bardzo wysoko, mieszcząc się w granicach 1.13-2.33 zł. zależnie od rodzaju samochodu i rocznego przebiegu. Dla większości posiadaczy samochodów jest to zapewne wręcz zaskakujące, że np. przejazd własnym samochodem z Warszawy do Zakopanego i z powrotem kosztuje około tysiąca złotych – a nie tylko około czterystu złotych, wydanych na benzynę (jak to się najczęściej liczy). Normalnie, przejeżdżając dziennie kilkadziesiąt czy kilkaset kilometrów i wydając pieniądze tylko na benzynę nie zdajemy sobie sprawy, że za każdy przejechany kilometr powinniśmy wrzucać do jednej skarbonki ok. 50 gr. na naprawy i kupno nowych opon – tak, aby po przejechaniu kilkudziesięciu tysięcy kilometrów móc wyjąć ze skarbonki sumę niezbędną na opłacenie kosztów naprawy głównej i zakupu nowych opon. Równocześnie do drugiej skarbonki powinno się wrzucać dalsze ok. 35 groszy, tak aby po przejechaniu ilości km przewidzianych na okres amortyzacji samochodu móc wyjąć ze skarbonki sumę umożliwiającą nabycie nowego – analogicznego samochodu. Jak z powyższego wynika, użytkowanie samochodu nie należy do rzeczy najtańszych. Rozważmy wobec tego, czy rzeczywiście i zawsze koszty te będą tak wysokie. W tym celu przeanalizujmy poszczególne pozycje kosztów.
Cenę zakupu pojazdu można uważać za pozycję stałą. Następną pozycję jaką stanowią koszty paliwa i smarów, uzyskano zakładając przeciętne zużycie paliwa dla normalnej jazdy, przy oszczędnej jeździe bez wykorzystywania dużych szybkości i przyspieszeń oraz nienagannym stanie technicznym możliwe jest obniżenie tej pozycji w granicach do 10 proc.
Podobnie i koszty następnej pozycji, tj. ogumienia mogą być obniżone przeciętnie biorąc o 10-20 proc. (wyższe wartości dotyczą samochodów średniolitrażowych i dużych) jeśli samochód nie będzie w pełni obciążany i w czasie jazdy kierowca unikać będzie wyższych szybkości, gwałtownego hamowania i przyspieszania, przy jednoczesnym starannym przestrzeganiu zasad właściwego obchodzenia się z ogumieniem. Największe oszczędności uzyskać można w pozycji kosztów na obsługę i naprawy. Zasadniczym czynnikiem będzie tu ścisłe przestrzeganie zasad eksploatacji samochodu, a więc stosowanie się do zaleceń instrukcji obsługi, prawidłowego prowadzenia i należytej opieki technicznej. Unikając przy tym „kawalerskiej jazdy” można w znacznym stopniu przedłużyć przebieg międzynaprawczy samochodu. Jeżeli obok tego właściciel samochodu posiada należyte wiadomości techniczne, pozwalające mu na samodzielne i prawidłowe (w pełnym znaczeniu tego słowa) dokonywanie bieżących napraw i obsługi. wtedy w sumie koszty tej pozycji mogą zostać obniżone nawet o 50 proc.
Na obniżenie kosztów pozycji 18 „Inne” może być właściwie tylko jedna nada – po prostu być oszczędnym.
Omawiając sposoby obniżenia kosztów użytkowania samochodu pominięto drugą część tabeli, obejmującą tzw. koszty stałe. Uzyskanie tu jakichkolwiek oszczędności jest dość problematyczne, gdyż: koszty rejestracji nie mogą być pominięte, oszczędzając małe sumy na ubezpieczeniu – można narazić się w razie wypadku na wielokrotnie większe straty, a z kolei garażując pod gołym niebem – tracimy też znacznie więcej na skutek przyspieszonego niszczenia samochodu.
Analizując sposoby obniżania kosztów eksploatacji można stwierdzić że jeśli posiadacz samochodu będzie dobrym i starannym mechanikiem – kierowcą, jeśli jeździć będzie wolno i ostrożnie, przestrzegając skrupulatnie zasad prawidłowego obchodzenia się z samochodem – to wtedy można liczyć się z obniżeniem ogólnych kosztów eksploatacji (poz. 29 do 32) w granicach o około 17-36 groszy na kilometr, zależnie od typu pojazdu. Należy tu jednak przestrzec przed chęcią nadmiernego oszczędzania na każdym kroku – gdyż wtedy samochód zamiast być pomocą w pracy i przyjemnością w chwilach wolnych – może stać się dla posiadacza wprost przekleństwem. Podane przybliżone wartości kosztów użytkowania samochodów – powinny pozwolić czytelnikowi na zorientowanie się w rzędzie wielkości i źródłach tych kosztów wskazując jednocześnie drogi ich pewnego obniżenia. Mamy nadzieję, że niektórzy z posiadaczy samochodów, przeprowadzając podobną analizę w odniesieniu do swych indywidualnych warunków użytkowania samochodu znajda drogę do bardziej racjonalnej eksploatacji i uzyskania pewnych oszczędności.
inż. Andrzej Cichowski, Tygodnik Motor 1959, nr 10.